انتخاب مته مناسب برای کار با بتن کن

همانطور که می‌دانید، بتن‌کن ها ابزاری هستند که برای شکستن و سوراخ کردن مواد سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها می‌توانند با مته‌های مختلفی کار کنند و بدین شکل امکان کار کردن با مواد گوناگون را برای کاربر فراهم می‌کنند. انتخاب مته مناسب برای انجام هر کاری از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به همین دلیل در این مقاله به معرفی انواع مته‌های بتن‌ کن می‌پردازیم.

انواع سه نظام

پیش از آن که به معرفی مته‌ها بپردازیم، لازم است با سه‌نظام و انواع آن آشنا شویم. سه‌نظامها برای نگه داشتن مته داخل دستگاه به کار می‌روند. آنها از یک طرف به مته و از سوی دیگر به سیستم داخلی نگهداری مته متصل می‌شوند.

سیستم نگهداری مته –که سه‌نظام بخشی از آن است- شامل اجزای داخلی نگهدارنده مته و بخشی که وظیفه انتقال انرژی از موتور و چرخدنده‌ها به مته را بر عهده دارد، می‌باشد.

امروزه بیشتر دریلهای چکشی از یکی از سیستمهای spline® ، SDS-plus یا ®SDS-max برای نگه داشتن مته استفاده می‌کنند. spline از قدیمی‌ترین و محبوبترین سیستمهای نگهداری مته است که سالهای زیادی مورد استفاده طراحان قرار گرفته است.

این سیستم می‌تواند مقادیر بالای گشتاور را تحمل کند ولی از کارایی سیستمهای SDS برای انتقال ضربه چکشی برخوردار نیست و به همین دلیل به تدریج با سیستم ®SDS-max جایگزین شده است. ®SDS-max به مته اجازه می‌دهد کمی در محور افقی خودش بازی کند تا تغییر زاویه دستگاه به مقدار کم در نتیجه کار تاثیری نگذارد و بدین صورت امکان ایجاد یک سوراخ دقیق را برای شما به ارمغان می‌آورد.

سیستم SDS همچنین این امکان را فراهم می‌کند که به راحتی با هر مته‌ای و هر مارکی کار کنید. با این حال پیشنهاد می‌شود مته‌ای خریداری کنید که توسط سازنده بتن‌کن توصیه شده است. زیرا در این صورت تلورانس و سایر خصوصیات مته بیشترین همخوانی را با بتن‌کن دارد و کارایی دستگاه به حداکثر میزان ممکن می‌رسد.

هر یک از این سیستمها برای یک بازه کاری (از نظر قطر سوراخ) مناسب هستند که بازه کاری هر یک از آنها عبارتند از:

SDS plus: 0.476 – 1.9 cm

SDS max: 1.27 – 4.445 cm

Spline: 0.9525 – 3.5 cm

افراد حرفه‌ای که به طور معمول به سوراخهایی با قطر بزرگتر نیاز دارند، باید از مته‌هایی استفاده کنند که قدرت تحمل توانهای بیشتر را داشته باشند. در سیستمهای SDS-max و SDS-plus مته‌ها طوری طراحی می‌شوند که شیارهای بیشتری داشته باشند.

این ویژگی سبب می‌شود این مته‎‌ها بتوانند گشتاور بیشتری را نسبت به مته‌های معمولی تحمل و منتقل کنند. بتن‌کن ها می‌توانند با هر دو سیستم SDS-plus و SDS-max کار کنند. با این حال بتن‌کن های معمولی عموما با سیستمهای SDS-plus کار می‌کنند و مدلهای بزرگتر که برای کارهای تخریبی به کار می‌روند، از سیستم SDS-max استفاده می‌کنند.

ساختار مته

مته‌ها چهار قسمت اصلی دارند که هریک از آنها باید با بهترین کیفیت ممکن ساخته شده باشند تا کیفیت مته و دستگاه تضمین شود. اجزای مته عبارتند از:

• نوک کاربیدی مته: نوک مته با لایه‌ای از کاربید پوشانده می‌شود تا بتواند ضربه و سایش ایجادشده در اثر کار دریل را تحمل کند.
• لحیم نوک مته به هسته آن: لحیم‌کاری یک فرآیند مهم است و باید به درستی انجام شود تا مته بتواند اصطکاک و دمای بالای ایجاد شده حین کار را تحمل کند.
• زاویه شیار مته: در مورد چکشهایی که سرعت چرخش کمی دارند، یک زاویه 25 درجه برای شیار مناسب است تا به خوبی بتواند خاک اره را از روی مته و داخل سوراخ به بیرون هدایت کرده و از داغ شدن مته جلوگیری کند.
• جنس هسته: جنس هسته باید به گونه‌ای انتخاب شود که در هنگام انجام برشهای عمیق از استحکام کافی برخوردار باشد و خیلی سخت یا خیلی نرم نباشد.

انواع مته

حالا که با سیستمهای نگهداری مته و ساختار آن آشنا شدیم، می‌توانیم به معرفی انواع مته‌ها بپردازیم. بتن‌کن‌ها می‌توانند با مته‌های مختلفی کار کنند که برخی از آنها عبارتند از:

• مته با ساق صاف یا straight shank: این مته‌ها یک شفت استوانه‌ای صاف دارند و شباهت زیادی به مته‌های استاندارد دریل دارند. این مته‌ها برای کار با مواد نرم مانند چوب یا فولاد مناسب هستند، با این حال می‌توان از آنها برای سوراخ کردن بتن -البته با قطر حداکثر 13 میلیمتر- نیز استفاده کرد.

این مته‌ها و اکسسوریهای مربوط به آنها در دریلهای چکشی مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی قابلیت تحمل گشتاور و ضربه ایجادشده توسط ابزار قدرتمندتر را ندارند و به همین دلیل بهتر است در بتن‌کنها مورد استفاده قرار نگیرند.

• مته hex collar: این مته‌ها بزرگ و سنگین هستند و قابلیت تحمل ضربه را دارند. این مدلها که شامل کاترها، مته Spade، مته نوک‌تیز و انواع قلمها هستند، روی بتن‌کن سوار شده و برای انجام کارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• اسکنه، مغاز و قلم درز: بتن‌کنها علاوه بر دریل کردن و سراخ کردن سنگ و بتن، می‌توانند برای کارهای سبک دیگر مانند کندن و جدا کردن کاشی‌ها نیز به کار بروند. برای این کار باید به جای مته، یک قلم مناسب را در دستگاه جا بزنید، سپس حرکت دورانی دستگاه را غیرفعال کنید و کار را آغاز کنید.

با غیرفعال شدن حرکت دورانی دستگاه، بتن‌کن به یک چکش سبک تبدیل می‌شود و به شما کمک می‌کند به راحتی کارهای مختلفی مانند برداشتن کاشی، اسکنه و … را انجام بدهید. قلمها و اسکنه‌های مختلف در سایزهای متنوعی در بازار موجود هستند.

• سایر اکسسوریها: علاوه بر مته‌ها و قلمها، اکسسوریهای مختلفی برای کاربرد حرفه‌ای طراحی و ساخته شده اند که کاربردهای مخصوصی دارند. مثلا برخی مته‌ها به طور تخصصی برای سوراخ کردن سوکتها به کار می‌روند.

جمع‌بندی

بتن‌کن ها از جمله پرکاربردترین ابزار موجود در بازار هستند که اگر با مته مناسب تلفیق شوند، بهترین نتیجه را به دست می‌دهند. انتخاب مته مناسب در کیفیت نهایی دستگاه تاثیربه سزایی دارد و به کاربر کمک می‌کند در مصرف پول، زمان و انرژی صرفه‌جویی کند.